Chrapanie i bezdech periodyczny - przyczyny i leczenie

Zajmujemy się leczeniem chrapania oraz bezdechu periodycznego. Są to problemy dotykające wielu osób. Nie wszyscy wiedzą jednak, że należy je leczyć. Normalne oddychanie polega na swobodnym przepływie powietrza przez gardło i płuca. W czasie, kiedy nie śpimy, mięśnie pomagają w utrzymaniu otaczających struktur tak, aby powietrze w łatwy sposób dostawało się do płuc i nie napotykało na swojej drodze przeszkód. Jednak w czasie snu mięśnie są w stanie spoczynku, a drogi oddechowe w gardle powinny pozostać otwarte w celu umożliwienia dostarczenia powietrza do płuc.

Chrapanie to poważny problem dotykający 60% mężczyzn oraz 40% kobiet w wieku pomiędzy 40 a 60 rokiem życia. W medycynie i stomatologii w większości przypadków chrapanie traktuje się jako niedogodność. Wielu bliskich osób chrapiących uważa chrapanie za poważny problem społeczny, jako że pogarsza też ich sen. W związku z powstałym na skutek chrapania dyskomfortem szturchają oni swych partnerów w żebra lub śpią w osobnych sypialniach. Nasi pacjenci często skarżą się, że chrapanie negatywnie wpływa na ich związek i małżeństwo. Chrapanie może też prowadzić do bardziej poważnego stanu zwanego obstrukcyjnym bezdechem periodycznym.

Co powoduje chrapanie i bezdech? 

Chrapanie pojawia się w momencie, gdy język pacjenta opada do tyłu i częściowo zatyka drogi oddechowe. Obstrukcyjny bezdech periodyczny pojawia się natomiast, gdy język całkowicie blokuje drogi oddechowe przez zmieniający się okres czasu.

Bezdech to zaprzestanie oddychania nosowego na dziesięć sekund. O bezdechu sennym mówi się, kiedy w trakcie siedmiogodzinnego okresu snu w nocy występuje przynajmniej trzydzieści epizodów bezdechu. Ludzie cierpiący na to schorzenie mają nawet kilkaset epizodów bezdechu w ciągu nocy, każdy z nich trwa od 10 do 200 sekund. Ogranicza to znacznie ilość tlenu dostarczanego ciału i mózgowi, a dodatkowo zakłóca normalny cykl snu. Objawy bezdechu sennego występujące w ciągu dnia wahają się od łagodnej niezdolności do koncentracji aż do ekstremalnej senności w momencie cichego siedzenia. Tacy pacjenci mogą zasnąć podczas oglądania telewizji, w pracy, a nawet podczas prowadzenia samochodu!

Poważne przypadki bezdechu sennego mogą stanowić poważne zagrożenie dla życia. Schorzenie to powoduje między innymi nadciśnienie, które z kolei może sprowokować udar lub zawał. Ponieważ bezdech senny jest medycznym zaburzeniem z poważnymi implikacjami zdrowotnymi, pacjentom, którzy dotknięci są problemem, radzi się, żeby skonsultowali się z lekarzem rodzinnym albo specjalistą zaburzeń snu zanim rozpocznie się leczenie aparatem doustnym. Szczegółowa diagnoza obstrukcyjnego bezdechu periodycznego postawiona może być wyłącznie na podstawie testu snu zwanego polisomnogramem. Test ten wykonuje się w warunkach szpitalnych. Mierzy on liczbę i długość epizodów bezdechu, ocenia wysycenie tlenem i etapy snu oraz wykrywa liczbę przebudzeń pacjenta.

Zastosowaniu aparatu dentystycznego w leczeniu chrapania i bezdechu

Aparaty używane w leczeniu chrapania i bezdechu sennego zaprojektowane są w taki sposób, by umożliwić pacjentowi oddychanie poprzez przesunięcie żuchwy do przodu, dzięki czemu otwierają drogi oddechowe, pozwalając tym samym na swobodne oddychanie. Do powstania zaburzenia przyczyniają się między innymi problemy takie, jak zatkanie nosa, wąskie górne drogi oddechowe czy nadwaga pacjenta, która powoduje zwężenie dróg oddechowych. Problemy z chrapaniem często pojawiają się też u pacjentów z niedorozwiniętymi żuchwami oraz głębokim zgryzem.

Indywidualnie dopasowane aparaty są bardzo skuteczne w leczenie schorzenia, zwłaszcza u pacjentów z łagodnym lub średnio zaawansowanym chrapaniem i bezdechem sennym. W gabinecie Mój Dentysta korygujemy ten problem również u młodszych dzieci. W ich wypadku korzystamy aparatów czynnościowych, które przesuwają żuchwę do przodu, co skutecznie zapobiega chrapaniu i bezdechowi.

Pacjenci szukający skutecznej metody leczenia tego problemu muszą odwiedzić dentystę specjalizującego się w badaniu dróg oddechowych, migdałków, języczka, rozmiaru łuków zębowych, SSŻ, pozycji żuchwy, stopnia głębokości zgryzu i pozycji języka. Jednym z nich jest dr Marcin Dolecki, który przyjmuje pacjentów w naszej klinice. W gabinecie podczas wywiadu pacjent podaje też informacje związane z zaawansowaniem schorzenia, w tym o objawach związanych z chrapaniem oraz bezdechem sennym. Lekarz ocenia stopień chrapania, zadając pytania dotyczące schorzenia: jak działa ono na najbliższą osobę, czy występują zatrzymania oddechu podczas snu, kaszel i walka o oddech, czy pacjent cierpi na bóle głowy, braki koncentracji, zapominanie, senność w ciągu dnia, brak energii, zmęczenie, zmiany osobowości, drażliwość, zmniejszony popęd płciowy. Dodatkowo zapyta o zasypianie w samochodach, podczas oglądania telewizji i w kinie, w pracy, itp.

Fakty na temat chrapania

• ok. jedna na osiem osób chrapie,
• ok. 18 milionów ludzi na świecie cierpi na bezdech periodyczny,
• 28% mężczyzn w wieku powyżej 65 roku życia cierpi na bezdech periodyczny,
• nawet 50% pacjentów cierpiących na bezdech periodyczny ma nadciśnienie krwi,
• u pacjentów cierpiących na bezdechem periodyczny wzrasta ryzyko zawału i udaru,
• prawie 60% społeczeństwa dotyka problem senności w trakcie dnia, jest to efekt uboczny bezdechu periodycznego,
• chrapanie mija lub  znacznie się zmniejsza u pacjentów noszących w ustach aparaty,
• w USA, choroby będące konsekwencją powikłań snu kosztują państwo 15.9 miliarda dolarów.

*Fakty dzięki uprzejmości National Sleep Foundation, American Sleep Apnea Association i American Academy of Sleep Medicine

Pamiętaj, chrapanie to nie tylko problem zdrowotny, ale też poważny problem społeczny dla najbliższych. Czasami jest nawet powodem rozpadu małżeństwa. Należy też pamiętać, że bezdech periodyczny to zaburzenie oddychania o poważnym charakterze, które może być nawet groźne dla życia. Charakteryzuje się ono krótkimi okresami zaniku oddychania podczas snu.

Sposoby leczenia chrapania i bezdechu 

Ciągłe ciśnienie powietrza (CPAP)

Urządzenie CPAP jest sposobem leczenia stosowanym w medycynie. Niestety, pacjenci na narzekają na tę metodę. W trakcie jej trwania pacjentowi zaleca się noszenie ciasno dopasowanej maski, która przypasana jest do głowy i połączona z wężem przyczepionym do sprężarki. Powietrze wtłaczane jest pod ciśnieniem przez nos, po to, by otworzyć drogi oddechowe w trakcie snu. Narzekania na temat użycia tej metody leczenia obejmują hałas z pompy, zmianę głosu, podrażnienia skóry w miejscach kontaktu z maską. Pacjenci skarżą się również na suchość nosa i gardła, bóle głowy z powodu pasków biegnących naokoło głowy, trudności z zaśnięciem oraz wydychaniem powietrza wbrew powietrzu wtłaczanemu przez nos. Ciągłe wtłaczanie powietrza zaburza też równowagę kwasowo-zasadową organizmu, co często prowadzi do poważnych schorzeń nerek i innych narządów.

Literatura medyczna sugeruje, że 30-40% użytkowników CPAP przestaje korzystać z urządzenia po okresie do dziewięćdziesięciu dni od początku terapii.

Zabieg chirurgiczny

W momencie, gdy mniej inwazyjne metody nie przynoszą rezultatu, Twój lekarz może zalecić zabieg chirurgiczny. Jest to najbardziej inwazyjna i bolesna metoda, dlatego wykonywana jest tylko w ostrych przypadkach bezdechu sennego np. gdy nadmierny rozrost tkanek, takich jak języczek podniebienia lub przerost podniebienia miękkiego, zmniejszają przestrzeń dla dróg oddechowych. Przed zdecydowaniem się na zabieg warto jest zapoznać z ryzykiem oraz możliwymi efektami ubocznymi tego zabiegu.

W zależności od diagnozy zabieg chirurgiczny może być wykonany na nosie, górnej lub niższej części gardła, a także wszystkich trzech obszarach.

Chirurgia nosa

Zabieg chirurgiczny może być konieczny, aby oczyścić jamę nosa zamkniętą na skutek przerostu małżowin nosowych, skrzywionej przegrody nosa, guzów, polipów albo jako korekta zmian po urazie.

Operacja gardła 

Górna część gardła - plastyka podniebienia i języczka

W trakcie tego zabiegu laryngolog usuwa część języczka, podniebienia miękkiego oraz przerosłą tkankę miękką z tyłu gardła.

Po zabiegu pacjenci często odczuwają ból gardła, dyskomfort, zmiany głosu (mowa nosowa) oraz trudności w połykaniu, a także spływanie płynów do nosa podczas połykania jedzenia.

Górna część gardła - usunięcie migdałka środkowego

Laryngolog chirurgicznie usuwa środkowy migdał. Zabieg wykonuje się w momencie, gdy przerośnięta tkanka limfoidalna zatyka drogi oddechowe. Zabieg taki powinien być jednak wykonany po wykluczeniu wszystkich objawów utrzymującego się stanu zapalnego. Bardzo często konsekwencją usunięcia środkowego migdałka są: Trwałe upośledzenie układu odpornościowego, zwiększenie ryzyka raka piersi, zwiększone ryzyko ziarnicy złośliwej, zwiększone ryzyko otyłości u dzieci. Usunięcie migdałków przed 20rż powoduje 50% wzrost ryzyka zachorowania na choroby serca przez następne 20 lat

Dolna część gardła - usuwanie migdałków podniebiennych

Laryngolog może ocenić potrzebę usunięcie migdałków podniebiennych. Zabieg wykonuje się między innymi, jeśli są one czynnikiem przyczyniającym się do chrapania i bezdechu sennego. Jest on uwarunkowany takimi samymi zastrzeżeniami co zabieg usunięcia środkowego migdałka.

Terapia chrapania i bezdechu aparatami doustnymi 

Aparaty wewnątrzustne to niechirurgiczna, zachowawcza metoda przesunięcia dolnej szczęki i języka do przodu. Dzięki takiemu ustawieniu szczęki dochodzi otwarcia dróg oddechowych.

Aparat wewnątrzustny należy nosić każdej nocy. Zapobiega on chrapaniu i bezdechowi sennemu. Jeśli pacjent zaprzestanie noszenia aparatu, to objawy powrócą. Aparaty wewnątrzustne są wygodne i łatwe w noszeniu, a dzięki swoim wymiarom przechowywane są w niewielkim pudełku i łatwo można jest zabierać w podróż. Jako że większość osób cierpiących na obstrukcyjny bezdech senny ma łagodny do umiarkowanego stopień zaawansowania schorzenia, a bardzo duża część pacjentów źle toleruje urządzenie CPAP, terapia aparatami wewnątrzustnymi jest najlepszym i najbardziej komfortowym rozwiązaniem.

Co robić, aby dobrze się wyspać?

Problemy ze snem wynikają nie tylko z budowy szczęki i nosa. Często oprócz chrapania wiele osób boryka się z nawykami, które wpływają na trudności z zasypianiem. Z tego powodu warto przestrzegać kilku zasad, pozwalających na znacznie łatwiejsze wysypianie się. W ten sposób można zapewnić sobie lepsze samopoczucie w ciągu dnia oraz zdrowie organizmu. Aby spać zdrowo:

• staraj się chodzić do łóżka o tej samej porze,
• unikaj alkoholu,
• ćwicz regularnie i zachowaj dietę, by mieć pod kontrolą swoją wagę i ciśnienie krwi,
• unikaj spożywania kofeiny po godzinie 18:00,
• unikaj dużych posiłków przed pójściem do łóżka,
• przed pójściem do łóżka wykonuj różnego rodzaju ćwiczenia relaksacyjne,
• zainwestuj w dobry materac i poduszkę dopasowany do Twoich preferencji,
• utrzymuj temperaturę w pokoju, w w którym śpisz, w komfortowym zakresie,
• stwórz sobie relaksujące środowisko w sypialni.

Jak zmniejszyć ryzyko chrapania

Czasami chrapanie wynika nie tylko z nieprawidłowości w budowie twarzy, lecz także niewłaściwych nawyków. Ich wyeliminowanie pozwala na częściowe poradzenie sobie z problemem, co wpływa bezpośrednio na komfort snu osób przebywających w tym samym pomieszczeniu. Aby zmniejszyć ryzyko chrapania:

• ćwicz spanie na boku,
• zrzuć zbędne kilogramy,
• regularnie używaj sprayów do nosa, by udrożnić go,
• przed pójściem do łóżka unikaj alkoholu oraz środków nasennych.

Test na chrapanie i bezdech senny

Odpowiedz na pytanie, czy któraś z sytuacji ma zastosowanie u Ciebie.

• Czy masz tendencję do zasypiania w czasie:
  
  • siedzenia i czytania,
  • oglądania telewizji,
  • biernego siedzenia w miejscach publicznych (kino, zebrania),
  • jako pasażer w samochodzie na krótkich trasach,
  • odpoczynku po południu,
  • siedzenia i rozmowy,
  • siedzenia w ciszy po obiedzie,
  • siedzenia w samochodzie zatrzymanym na chwilę,
  • w czasie prowadzenia samochodu.

• Czy po nocnym odpoczynku:
  
  • budzisz się z bólem głowy,
  • czujesz się zmęczony, wyczerpany.

• Czy podczas snu:
  
  • głośno chrapiesz,
  • przestajesz oddychać,
  • dławisz się lub walczysz o złapanie oddechu,
  • gwałtownie rzucasz I obracasz się,
  • zgrzytasz zębami,

• Czy znacząco przybrałeś na wadze w ciągu ostatnich 12 miesięcy?
• Czy masz nadciśnienie krwi? 

Jeśli kilka z powyższych objawów dotyczy Twojej osoby, to warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub specjalistą zajmującym się leczeniem zaburzeń snu, chrapania i bezdechu sennego.